Tkactwo tabliczkowe – przewodnik cz. 6. Technika Snartemo (“floatwork”)

Interesuje cię tkanie krajek na tabliczkach, ale nie wiesz jak zacząć? Zapoznaj się z naszym przewodnikiem. W części 6 omawiamy technikę „Snartemo”.

W tkactwie tabliczkowym wyróżniamy kilka technik. Tkacze pracujący niegdyś na tabliczkach eksperymentowali, szukając nowych wzorów, struktur i możliwości. Do tej pory mówiliśmy o najprostszej technice (“threaded-in”, brak polskiego określenia), gdzie wzór jest „zakodowany” w odpowiednim ułożeniu kolorowych nici osnowy oraz poruszaniu tabliczkami według sekwencji ruchów, dzięki którym wybrane kolory pokazują się na wierzchu krajki. Wzór powstaje z nici osnowy, nić wątku pozostaje w całości ukryta. W tej technice tabliczki mają nici przewleczone przez wszystkie otwory (4, 5 lub 6).

Nieco bardziej skomplikowaną odmianą tej techniki jest “Snartemo”. Nazwa pochodzi od miejscowości w południowej Norwegii, gdzie w grobach z VI wieku archeolodzy znaleźli kilka fragmentów pasów utkanych na tabliczkach. Fragmenty, od których pochodzi nazwa techniki były znalezione w grobie V. Mają 5 cm szerokości, do ich utkania użyto aż 56 tabliczek. Zabytki znajdują się w kolekcji Uniwersytetu w Oslo.

Claudia Wollny, autorka podręcznika Tablets at work zaliczana Snartemo do techniki “floatwork” (technika pływająca? 🙂 W tym przypadku też brakuje tłumaczenia na polski). Określenie to podkreśla, że w tej metodzie to właśnie celowo pozostawione luźne (“pływające”) nitki osnowy tworzą wzór krajki i stanowią element dekoracyjny. Luźne nici na powierzchni zostają wskutek poruszania niektórych tabliczek na zmianę do przodu i do tyłu, dzięki czemu nić na wierzchu nie zostaje wpleciona i „pływa” na krajce. Na zdjęciu pływające nici osnowy tworzą wzór zazębiających się diamentów.

Podczas gdy “floatwork” odnosi się do tkania na osnowie w trzech i czterech kolorach, potocznej nazwy “Snartemo” używa się do wzorów czterokolorowych, zainspirowanych znaleziskami z Norwegii. W przypadku użycia czterech kolorów nie ma podziału na kolory tła i kolory wzoru, wszystkie kolory tworzą jedno i drugie.

W oryginalnej taśmie w każdej tabliczce była zielona, czerwona, niebieska i żółta wełniana nić. Zdjęcie: P. Collingwood, The Techniques of Tablet Weaving, plate 96, s. 137

Istnieje więcej zabytków tkackich wykorzystujących technikę luźnych nici osnowy. Podobna do Snartemo, ale trójkolorowa taśma została znaleziona w grobie męskim w Øvre Berge (26 km na południe od Snartemo).

Technika “floatwork” pozwala stworzyć piękne wzory geometryczne, oparte na ukośnych liniach. Wymaga sporego skupienia, ponieważ w większości ruchów poszczególne tabliczki obracają się indywidualnie. Nie ma tu mowy o sekwencji ruchów “wszystkie do przodu” czy do tyłu. Technika ta daje jednak spektakularne efekty – pływające nici osnowy tworzą ciekawą strukturę, którą można dodatkowo podkreślić używając kontrastujących kolorów nici, tak jak w przypadku oryginalnych taśm znalezionych w Snartemo.

Krajka Snartemo – wzór 1

Wzór inspirowany Snartemo przeniesiony do programu GTT, 22 tabliczki (20 wzór + 2 krawędzie)

Wzór ze strony vevstua.bull-sveen.ne, dostępny także na Pintereście

Instrukcja:

Krajkę można wykonać na dwa sposoby.

1. Wykonując ruchu 4-33, bez bez ruchu “0”. Bez niego dominujący wzór będzie cały czas na przemian czerwono-żółty i żółto-czerwony.
2. Wykonujący ruchy 4-33, z ruchem “0”. Dodatkowy obrót (“0”) spowoduje przesunięcie kolorów w kolejnym diamencie. Po czerwono-żółtym wzorze pojawi się para zielony-niebieski, ponownie żółty i czerwony i ponownie niebieski-zielony. Po czterech cyklach pojawi się ponownie czerwono-żółty.

Opcja nr 2 jest ciekawsza, ponieważ wykorzystuje zalety techniki i oddaje oryginalne znaleziska. Ruchy 1-3 występują tylko na początku, dla ustalenia szerokości krajki, nie powtarzaj ich w kolejnych cyklach.  Wzór czytamy od dołu (pick 1).

Jak nawlec tabliczki i odczytać schemat GTT dowiesz się z naszego przewodnika cz. 4. 

Dla treningu warto spróbować prostych wzorów, w tym celu polecamy nasz darmowy PDF z 10 wzorami na 8 tabliczek.

Krajka Snartemo – wzór 2

Bardzo podobny wzór z programu GTT na 18 tabliczek (tylko wzór, bez krawędzi) z innym ustawieniem wyjściowym tabliczek. Wzór czytamy od góry (pick 1).

Wzór znaleziony na Pintereście. Niestety nie udało mi się ustalić autora.

Więcej o technice Snartemo / “floatwork” w języku angielskim:

Randi Stoltz – reprodukcje pasów z Snartemo i Øvre Berge (floatwork z wykorzystaniem trzech kolorów) wraz z wzorami w PDF

Snartemo-Style Tablet Weaving, Phiala O’Ceallaigh – wprowadzenie, omówienie podstaw

String Page – wzory Snartemo rozpisane w Excelu

Viking Age Tablet Weaving Class Handout, olvikthing.org – zdjęcia fragmentów pasów z Snatremo oraz innych krajek znalezionych przez archeologów.  

Projekt “Tkactwo tabliczkowe wczoraj i dziś – badania, warsztaty, monografia” zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.