Tkactwo tabliczkowe – przewodnik cz. 2. Książki do nauki

Interesuje cię tkanie krajek na tabliczkach, ale nie wiesz jak zacząć? Zapoznaj się z naszym przewodnikiem. W części 2 przedstawiamy najlepsze książki o tkaniu na tabliczkach dla początkujących i zaawansowanych.

Tkactwo tabliczkowe doczekało się kilku dobrych opracowań wykonanych przez badaczy, jak i praktyków. Wszystkie są w języku angielskim, a jedno także po niemiecku, dostępne do kupienia w internecie (nie sądzę, że znajdziecie je w jakiekolwiek stacjonarnej księgarni, chyba że na specjalne zamówienie). W języku polskim nie ma obecnie podobnych publikacji, a przynajmniej do momentu powstania tego wpisu, czyli marca 2020 (tak, czas kwarantanny…) ich nie spotkałam. Poniżej znajdziecie krótki opisy trzech moich ulubionych książek o tkactwie tabliczkowym wraz z rekomendacją komu przydadzą się najbardziej.

“Card Weaving”, Candace Crockett, wyd. 1973 (1991), 142 strony

Autorka tej książki jest badaczką, tkaczką oraz kolekcjonerką tekstyliów utkanych na tabliczkach. Zabiera czytelnika w przepiękną podróż w czasie i przestrzeni, opowiadając o tkactwie tabliczkowym z perspektywy archeologicznej i historycznej. Pierwszy rozdział opowiada o początkach techniki i jej zróżnicowaniu na różnych kontynentach. Omawia bardzo wiele znalezisk archeologicznych z czasów antycznych, ze średniowiecza, jak i współczesne zainteresowanie tkactwem tabliczkowym.

Poza rozdziałem ze wstępem historycznym, książka jest typem podręcznika, z którego możesz nauczyć się wszystkiego od podstaw. Książka jest napisana prostym, przystępnym językiem i dość łatwo się z niej uczyć. Ma niestety już swoje lata, a jej kolejne wznowienia nie są rozszerzane czy edytowane. Ilustracje są proste i pomocne, jednak nieco przestarzałe w porównaniu do publikacji Claudii Wollny z 2019. Książkę Candace Crockett wyróżniają bardzo ciekawe fotografie pasów i krajek wykonane przez autorkę w muzeach i na wystawach na całym świecie – od Europy, przez Azję Centralną i Afrykę. Jej zainteresowanie tkaniem ma wyraźny rys podróżniczy. Obecnie, Candace Crockett jest emerytowaną profesor sztuki San Francisco State University.

Komu przyda się ta książka? Jeśli interesujesz się historią techniki, warto do niej zajrzeć. Tłumaczy w prosty sposób podstawy i rysowanie wzorów. Omawia także bardziej skomplikowane strukturalne techniki, np. tkanie z użyciem kilku wątków czy tworzenie zaokrąglonych krawędzi i zwężających się końców tkaniny. Ciekawy jest rozdział 8, w którym autorka prezentuje różne możliwości zakańczania pasa, od zaplatania pozostałych nici osnowy, przez zszywanie, zakładanie ozdobnych korali, do tworzenia estetycznych frędzli.

“Card Weaving” Candace Crockett można łatwo kupić w internecie, na Amazon jej cena oscyluje wokół 20 USD plus przesyłka.

“Tablets at work”, Claudia Wollny, wyd. 2019, 705 stron

Obszerny, bo ponad 700 stronicowy, ważący 1.8 kg podręcznik do nauki tkactwa tabliczkowego od podstaw. Wydany jest od razu w dwóch wersjach językowych, po angielsku i niemiecku. Naprawdę nie trzeba mieć żadnej wiedzy, aby korzystać z tej publikacji, prowadzi czytelnika za rękę krok po kroku, od zupełnych podstaw. Książka ta to gruntowne, praktyczne opracowanie technik tkactwa tabliczkowego. W pierwszych rozdziałach dowiemy się, jak działają krosienka tabliczkowe, jak je ustawić, jak się poruszają i jak je nawlec. Kolejne rozdziały omawiają poszczególne techniki (nie mają one nazw w języku polskim) – threaded-in patterns, double face, double cloth, 3/1 twill, diagonals, kivrim, Sulawesi, floatwork, 3-hole, 2-hole, pebble weave, cablework, structure weave, relief structure, brocading. Każda technika jest szczegółowo opisana i zilustrowana świetnymi przykładami i schematami. Niektóre wzory dosłownie śledzimy ruch po ruchu, obserwując zachowanie tabliczek i nici osnowy. Mam wrażenie, że książka odpowiada na pytania zanim zdążą się pojawić.

Jest to wyjątkowa publikacja, swoista biblia tkactwa tabliczkowego, którą szczerze polecam. Dzięki niej nauczyłam się projektować i rozrysowywać wzory na papierze. Została wydana kilka lat po tym jak zaczęłam się interesować tkactwem. Gdybym miała uczyć się dzisiaj od podstaw, na pewno zaczęłabym od tej pozycji. Przyda się także kiedy nie jesteś już początkującym, ponieważ świetnie porządkuje wiedzę, pokazuje podobieństwa i różnice między technikami oraz tłumaczy jak w każdej z nich zachowują się tabliczki, czyli coś co dla wielu tkaczy jest intuicyjne, ale nie do końca jasne technicznie.

Książkę można kupić na stronie internetowej autorki. Kosztuje obecnie (marzec 2020) 49.90 EUR plus przesyłka. Autorka jest także aktywną uczestniczką grup dotyczących tkactwa tabliczkowego na Facebook’u, można się z nią bez problemu skontaktować. Na jej stronie znajdują się też inne publikacje, np. “Of Deer, Dogs and Two-Headed Snakes”, w której znajdziemy wzory ze stuły św. Donata – słynnych średniowiecznych tkanin liturgicznych wykonanych na tabliczkach. Claudia Wollny odtworzyła, opracowała i udostępniła 29 motywów z tkaniny. Tą, jak i inne podobne publikacje polecam tylko wtedy, kiedy zapoznasz się z jej metodą notacji tabliczek i projektowania wzorów.

Tymczasem, książce “Tablets at work” towarzyszy promocyjne wideo, które samo w sobie objaśnia mechanizm tkania na tabliczkach.

“The Techniques of Tablet Weaving”, Peter Collingwood, 1982 (2015), 320 stron

Czapki z głów dla tych, którzy przeczytają, zrozumieją i spróbują wykonać wszystkie techniki opisane przez Petera Collingwooda. Jego książka to pierwsze i chyba jedyne tak szczegółowe opracowanie techniki tkactwa tabliczkowego. Zawiera obszerny rys historyczny oparty na solidnych badaniach archeologicznych. Rekonstruktorów antyku, okresu migracji i wczesnego średniowiecza ucieszy szczególnie chronologiczna lista zabytków tkactwa tabliczkowego do X wieku włącznie (nie jest kompletna niestety). Książka zawiera dużo ilustracji znalezisk archeologicznych, wszystkie jednak czarno-białe o jakości kserokopii. Edycja z 2015 zawiera wstęp z 1996, bez szczególnych zmian w porównaniu z pierwszym wydaniem.

W kolejnych rozdziałach autor omawia całe uniwersum techniczne tkactwa – od ułożenia tabliczek, po techniki nawlekania, regulowania napięcia osnowy i konstruowanie własnego prostego krosna. Dalej przedstawione są techniki tkania, wyróżnione przede wszystkim ze względu na strukturę powstającej tkaniny. Opisy są naprawdę dokładne i techniczne, co na pewno będzie zaletą dla ekspertów w dziedzinie, ale obawiam się, że może zniechęcić początkujących. Kiedy otworzyłam tę książkę po roku tkania, nie byłam w stanie zrozumieć ani zastosować w praktyce większości technik. Zniechęcał mnie też wyspecjalizowany język. Jeśli dopiero zaczynasz przygodę z tkactwem tabliczkowym, nie nastawiaj się na przeczytanie tej pozycji w całości. Tę książkę, podobnie jak samo rzemiosło, można zgłębiać stopniowo, wracając do niej z kolejnymi pytaniami.

Peter Collingwood (1922-2008) był artystą, ale i świetnym badaczem. W jego książce widać lata zainteresowania technicznym możliwościami tkactwa tabliczkowego. Jego książka zachwyca szczegółowością i poszukiwaniem innowacji w obrębie tkania. Jest to także wspaniały podręcznik, który warto mieć na swojej półce, jeśli tak jak Collingwood, chcesz poznać tkactwo tabliczkowe na poziomie eksperckim. W społeczności osób zajmujących się tkaniem na tabliczkach to jest podstawowa, a jednocześnie najbardziej kompleksowa książka o tym rzemiośle. Jeśli czegoś w niej nie ma, to chyba po prostu się nie da.

“The Techniques of Tablet Weaving” można kupić na Amazonie i innych platformach, w miękkiej okładce jest dostępna już od 25 USD plus koszty przesyłki.

Projekt “Tkactwo tabliczkowe wczoraj i dziś – badania, warsztaty, monografia”, w ramach którego powstał przewodnik po tkactwie tabliczkowym zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.